കല്ലുപാകിയ വഴിത്താരകള്‍. നോക്കെത്താ ദൂരത്തോളം കെട്ടിട അവശിഷ്ടങ്ങള്‍. ഗതകാല സ്മരണകളുടെ ഘനീഭവിച്ച ഓര്‍മ്മകളുമായി പോംബെ. പ്രാചീന റോമന്‍ പട്ടണത്തിന്‍റെ നേര്‍ക്കാഴ്ച, ഭൂതകാലത്തേക്കുള്ള തിരിച്ചു പോക്ക് പോലെ അനുഭവപ്പെട്ടു. കാലത്തിന്‍റെ ക്ലോക്ക് പെട്ടെന്ന് നിലച്ചതു പോലെ. കാറ്റ് പോലും മൃദമന്ദമാരുതനാകാന്‍ ഭയക്കുന്നതു പോലെ… നേപ്പിള്‍സിലെ ആധുനിക നഗരത്തിനു സമീപം ആരെയും അത്ഭുതപ്പെടുത്തുന്ന വിധത്തില്‍ ഇന്നും മനുഷ്യരാശിയെ അത്ഭുതപ്പെടുത്തി കൊണ്ട് ഈ റോമന്‍ പട്ടണം നില കൊള്ളുന്നു. ഏതാണ്ട് രണ്ടായിരത്തിലധികം വര്‍ഷത്തെ പഴക്കവുമായി. അഗ്നിപര്‍വ്വതങ്ങള്‍ തീമഴ പെയ്തിട്ടും തകര്‍ത്തെറിയാനാവാത്ത വീര്യത്തിന്‍റെ പോരാട്ടധൈര്യവുമായി പോംബൈ നിലകൊള്ളുന്നത് മാനവരാശിയുടെ ആധുനികതയെ വെല്ലുവിളിച്ചു കൊണ്ടു കൂടിയാണ്. എ.ഡി 79-ല്‍ മൗണ്ട് വെസ്യുവിസ് അഗ്നിപര്‍വ്വതം ജ്വലാമുഖം തുറന്നു വിട്ടപ്പോള്‍ നശിച്ചെന്നു വിധിയെഴുതിയ ഒരു പട്ടണത്തിന്‍റെ ഇന്നത്തെ രൂപം ശരിക്കും വിസ്മയിപ്പിച്ചു കളഞ്ഞു. കംപാനിയനിലെ പ്രാചീന ജനത ബി.സി നാലാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ വീണ്ടെടുത്ത പോംബൈ പിന്നീട് ബി.സി എണ്‍പതില്‍ റോമന്‍ റിപ്പബ്ലിക്കിനൊപ്പമായെങ്കിലും അഗ്നിപര്‍വ്വത സ്ഫോടനത്തെ പിന്നെയും നേരിടേണ്ടി വന്നത് വിധിയുടെ വൈപരീത്യം. 1748-ല്‍ സ്പാനിഷ് എന്‍ജിനിയര്‍ റോക്കെ ജൊക്വിന്‍ ഡി അല്‍ക്യുബിറെ വീണ്ടെടുത്ത പോംബൈയുടെ രൂപമാണ് ഇപ്പോള്‍ കാണാനാവുന്നത്. ലോകത്തെ അത്ഭുതപ്പെടുത്തുന്ന എല്ലാ ആധുനിക രമ്യതകളും നിറഞ്ഞ, എല്ലാ സാങ്കേതികത്വങ്ങളും നിറഞ്ഞ ഒരു പട്ടണത്തിന്‍റെ പൂര്‍ണ്ണരൂപം. മനുഷ്യകുലത്തിന്‍റെ ആകുലതകളൊന്നുമില്ലാതെ കലയെയും കലാകാരന്മാരെയും സ്നേഹിച്ച ഒരു ജനതയുടെ നാഗരികരൂപത്തെയാണ് പോംബൈ ആവിഷ്ക്കരിക്കുന്നത്. രണ്ടര നൂറ്റാണ്ടായി ഇത് മനുഷ്യന് ഒരു പാഠമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. 2.5 കോടി ജനങ്ങള്‍ പ്രതിവര്‍ഷം സന്ദര്‍ശിക്കുന്ന ലോകത്തിലെ തന്നെ ഏറ്റവും തിരക്കേറിയ ടൂറിസ്റ്റ് ഡെസ്റ്റിനേഷനായി പോംബൈ മാറിയിരിക്കുന്നു. യുനെസ്ക്കോയുടെ ലോക പൈതൃക പട്ടികയില്‍ ഇടം നേടി വിസ്മയിപ്പിക്കുന്ന വിരുന്നൊരുക്കി കാത്തിരിക്കുന്നു, ലോകത്തിലെ ഓരോ കോണില്‍ നിന്നുമുള്ള സഞ്ചാരിയുടെ ഹൃദയഭൂമിയില്‍ ഇടം പറ്റാനായി. അതാണ് പോംബൈ… മൃതിമണം മുറ്റിയ മൗണ്ട് വെസ്യുവിസിനു മുകളില്‍ നിന്നാല്‍ ഈ നഗരത്തിന്‍റെ ആത്മാവ് കാണാം. ആ ആത്മനിര്‍വൃതിയില്‍ കാലത്തെ പുനര്‍വായിക്കാം.
പോംബെയിലെ വിഷം പെയ്തിറങ്ങിയ തെരുവ് മറികടന്നു വേണം മൗണ്ട് വെസ്യുവിസിലേയ്ക്കെത്താന്‍. അതിനുള്ളില്‍ നെടുനിശ്വാസത്തിന്‍റെ നീര്‍വാഴ്ചകള്‍ ഇതള്‍ വിരിയുന്ന ആത്മാവിന്‍റെ തേങ്ങല്‍. അഗ്നിപര്‍വ്വതം പിഴുതെറിഞ്ഞ് പൊട്ടിച്ചിതറിയ ദേവാലയത്തിന്‍റെ അള്‍ത്താരകളില്‍ വെന്തുമലര്‍ന്നു കിടക്കുന്ന ദേവീദേന്‍മാരുടെ നീണ്ടനിര. ജുപിറ്റര്‍. ഹെര്‍ക്കുലീസ്, ഡോറിക്ക്, ഇസ്സീസ്, ഡയാന… ആരാധനാമൂര്‍ത്തികളെ ആവാഹിച്ച് ആരാധിച്ചവരുടെ ദേവാലയങ്ങള്‍ പോംബെയില്‍ കാണാം. കരിങ്കല്ലിനാല്‍ കെട്ടിപ്പൊക്കിയ നീണ്ട തട്ടിനു താഴെ അടിത്തട്ടിലേക്ക് ഇരുണ്ട ഗുഹകള്‍. നീണ്ടു നിവര്‍ന്നു കിടക്കുന്ന വലിയ ഹാള്‍ പോലെ തോന്നിക്കുന്നവ. അധികമാരും കാണാത്ത, കാഴ്ചയുടെ അരൂപികള്‍ ഉണ്ടെന്നു കരുതുന്ന പോംബെയുടെ മറ്റൊരു ലോകം. ഇത് നിധികുംഭമായിരിക്കാം. ഇവിടെ, ചരിത്രാന്വേഷകര്‍ വരും മുന്‍പേ തന്നെ ശ്മശാലയത്തിന്‍റെ മണമിറ്റു വീഴുന്ന പേടിപ്പിക്കുന്ന ഏകാന്തതകളില്‍ സാഹസികരായ മനുഷ്യര്‍ കുഴിച്ചു നോക്കിയിരുന്നു. വിലപിടിപ്പുള്ള രത്നങ്ങള്‍, മരതകങ്ങള്‍, വജ്രങ്ങള്‍, സ്വര്‍ണ്ണാഭരണങ്ങള്‍, ഇവിടെ സൂക്ഷിച്ചിരുന്നത് ഗ്രീക്ക് ദേവന്മാര്‍ക്ക് ലഭിച്ചിരുന്ന മൂല്യം നിര്‍ണ്ണയിക്കാനാവാത്ത സ്വത്തായിരുന്നു. ഇന്ന് ഇതൊക്കെയും ഇരുന്ന മുറി എന്ന നിലയില്‍ മാത്രമേ ഈ ഇരുണ്ട മൂലകളെ കാണാനാവൂ..
ദേവാലയത്തോടു ചേര്‍ന്നു തന്നെ ഒന്നിലധികം തിയേറ്ററുകള്‍. ചിലത് ഗ്യാലറി സഹിതം. മറ്റൊരെണ്ണം ഓപ്പണ്‍ തീയേറ്ററിന്‍റെ ഭംഗിയാസ്വദിക്കാവുന്ന റൗണ്ട് സ്റ്റേജ്, മറ്റൊന്നാവട്ടെ, മല്ലയുദ്ധത്തിന്‍റെ വീര്യത പടര്‍ത്തുന്ന താഴേയ്ക്കിറങ്ങിയ ചെറു വേദി പോലെയായിരുന്നു. ഗ്ലാഡിയേറ്റേഴ്സിന്‍റെ ബലവും ധൈര്യവും അളന്നെടുക്കുന്ന വേദി. അവിടയിപ്പോള്‍ ഉയര്‍ന്നു നില്‍ക്കുന്ന വേലിക്കല്ല് പോലെ അക്രോപോലീസ് സ്തൂഭപങ്ങള്‍. അതിന്മേല്‍ കാലാതിവര്‍ത്തിയെന്ന പോലെ, ഏതോ രൂപം കൊത്തി വച്ചിരിക്കുന്നു. സൂക്ഷിച്ചു നോക്കിയാല്‍ അതൊരു വ്രാഘ്ര്യം ആണെന്നു തോന്നും.
ബി.സി.മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ ജീവിച്ചിരുന്ന സുഖലോലുപനായ അഗസ്റ്റിന്‍ രാജാവാണ് പോംബെയെ ഇന്ന് കാണുന്ന വിധത്തില്‍ പുനര്‍നിര്‍മ്മിച്ചത്. റോമന്‍ സ്വേച്ഛാധിപത്യത്തിന്‍റെ കുത്തൊഴുക്കില്‍ അക്കാലത്തെ ഉയര്‍ന്ന ചിന്താഗതിക്കാരും ഉയര്‍ന്ന ജീവിതനിലവാരം പുലര്‍ത്തിയിരുന്നവര്‍ക്കുമായി നിര്‍മ്മിക്കപ്പെട്ട ആധുനിക മന്ദിരങ്ങളുടെ വലിയ നിര തന്നെ പോംബെയില്‍ നിറഞ്ഞു നില്ക്കുന്നു. പലതിനും കാലം വലിയ പോറലൊന്നും വരുത്തിയിട്ടില്ല. ആഴമേറിയ ചാരത്താല്‍ മൂടപ്പെട്ട്, കാലത്തെ അതിജീവിച്ച് കിടന്നതിന്‍റെ ചെറു നീരസം മാത്രം അവയില്‍ നിഴലിക്കുന്നതു കണ്ടു.
അകലെ ആകാശം മുട്ടേ ഒരു സിംഹഗര്‍ജ്ജനംപോലെ ഒരു പര്‍വ്വതം മലര്‍ന്നു കിടക്കുന്നു. ജ്വാലാമുഖി മൗണ്ട് വെസ്യുവിസ്. പോംബെയുടെ പ്രതാപത്തിന് അന്ത്യവിധിയെഴുതിയ അഗ്നിപര്‍വ്വതം. വസന്തം താഴെ വീണുടഞ്ഞതിനു നിമിത്തമായ ഒരു പ്രകൃതി താണ്ഡവം. പോംബെ താഴ്വാരമാണ്. പര്‍വ്വതത്തിലെത്താനുള്ള ദൂരം ഏകദേശം ആയിരത്തിയഞ്ഞൂറ് മീറ്ററെങ്കിലും വരും. അഗ്നിപര്‍വ്വതത്തിന്‍റെ നെറുകയിലേക്ക് വളഞ്ഞുപുളഞ്ഞു കിടക്കുന്ന വഴിയിലൂടെ ടൂറിസ്റ്റ് ബസ് യാത്ര തിരിച്ചു. ആരെയും കാണാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല. അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും പോകുന്ന പാതയില്‍ ബസ്സുകളുടെ ഹോണ്‍ മുഴക്കം മാത്രം. ഓരോ വളവിലും മരണം പതിയിരിക്കുന്നതു പോലെ. മൃതിയുടെ താഴ്വാരങ്ങളിലേക്ക് ഒരു മലക്കം മറിച്ചിലിന് ഒരു ചെറുവളവിലെ അശ്രദ്ധ മതിയെന്നു തോന്നി. അഗ്നിപര്‍വ്വതത്തില്‍ നിന്ന് പൊട്ടിത്തെറിച്ച ചെറുതും വലുതുമായ കറുത്ത ഗ്രാനേറ്റു കല്ലുകള്‍, കൂറ്റന്‍ പാറക്കല്ലുകള്‍. ഒരിടത്തും ഒരു പുല്ലുപോലും മുള പൊന്തിയിട്ടില്ല, കാലമിത്ര കഴിഞ്ഞിട്ടും. ചില മരങ്ങള്‍ ജീവിക്കാനുള്ള കൊതി കൊണ്ട് തലയുയര്‍ത്തി ശ്വാസോച്ഛാസം നടത്തുന്നു. ദൂരെ ആകാശത്ത് പര്‍വ്വതത്തിന്‍റെ പാര്‍ശ്വഭാഗം പ്രതിഫലിക്കുന്നതു പോലെ. മലയുടെ പകുതിഭാഗത്തു മാത്രമേ ബസ് ചെല്ലു. ശേഷം നടപ്പു തന്നെ ശരണം. പ്രകൃതിയെ തൊട്ടറിഞ്ഞ്, ലാവയുടെ മണം മുറ്റിയ ഇടവഴികള്‍ പിന്നിട്ട് മുകളിലേക്കു കയറണം. ഇത്രയും ദൂരം വന്നത് സാഹസമെങ്കില്‍ മുകളിലേക്കുള്ള യാത്ര അതിസാഹസമാണ്. താഴേക്ക് നോക്കി. മനോജ്ഞ കുഞ്ജലതാനിര്‍ഭരമായ കാഴ്ചകള്‍. ആകാശത്ത് നിയോറിയലിസ്റ്റിക്ക് ഭാവന പോലെ മേഘച്ചാര്‍ത്തുകള്‍. സന്ദര്‍ശകരുടെ തിരക്കിനെ ഏറ്റു വാങ്ങി മൗണ്ട് വെസ്യുവിസ്.
രണ്ടരക്കെത്തിയ ബസ്സ് മടങ്ങുന്നത് അഞ്ചരയ്ക്കാണ്. അതിനുള്ളില്‍ എല്ലാവരും മടങ്ങിവരണം. മുന്നില്‍ ഒരു ഓഫീസും ചെറിയ ഗേറ്റില്‍ മുകളിലേക്ക് പോകാനുള്ളവരുടെ പാസ്സുകളും രണ്ടു പേര്‍ നോക്കുന്നു. അതിനടുത്തായി ഏതാനംപേര്‍ ബലവത്തായ നീണ്ട വടികളുമായി നില്ക്കുന്നു. അതൊരു സഹായമാണ്. മൗണ്ട് വെസ്യുവിസ് കയറണമെങ്കില്‍ ഒരു താങ്ങെങ്കിലും വേണം. പ്രായം ഒരു പ്രശ്നമല്ലെന്ന മട്ടില്‍ വലിഞ്ഞു കയറാന്‍ ശ്രമിച്ചാല്‍ അത് ഭഗീരഥപ്രയത്നമായേക്കാം. എങ്കില്‍ പിന്നെ ഒരു വടിയാവാം. വില അന്‍പത് യൂറോ.! അടുത്തുള്ള ബഞ്ചുകളില്‍ പ്രായമായവര്‍ കുളിരും കാറ്റും ഏറ്റുവാങ്ങുന്നു. അവര്‍ പ്രകൃതിയെ മനസ്സില്‍ പ്രദക്ഷിണം ചെയ്യുകയാണ്. ഒരു വടി വാങ്ങി, മുകളിലേക്ക് നടന്നു. ആയിരങ്ങളെ കൊന്നൊടുക്കിയ ഈ രാക്ഷസ്സ പര്‍വ്വതത്തിന്‍റെ മുകളിലെത്തണം. അതാണ് ഉദ്ദേശ്യം. കല്ലുകള്‍ നിറഞ്ഞ ചെറിയ നടപ്പാതയാണ്. വളവുകളില്‍ ക്ഷീണിതര്‍ക്ക് ഇരിക്കാനുള്ള ബഞ്ചുകളുണ്ട്. മുകളിലേക്ക് കയറുമ്പോള്‍ നെഞ്ചിടിപ്പ് വര്‍ദ്ധിക്കുന്നതായി തോന്നി. ശ്വാസോച്ഛാസം ദുര്‍ബലമാവുന്നതു പോലെ, ശരീരം തളരുന്നതു പോലെ.. വടിയില്‍ ഭാരം അര്‍പ്പിച്ച് മെല്ലെ ഓരോ കാല്‍പ്പാദത്തിന്‍റെയും വിലയറിഞ്ഞ് മുകളിലേക്ക് ചുവടു വച്ചു. അംബരചുംബികളാല്‍ അമ്മാനമാടുന്ന മൗണ്ട് വെസ്യുവിസ്. അഗ്നിപര്‍വ്വതത്തിന്‍റെ നെറുകയില്‍ നിന്നു താഴേക്ക് നോക്കി. ആകാശത്ത് പറക്കുന്ന വിമാനങ്ങളിലിരുന്ന് ഭൂമിയിലേക്ക് നോക്കുന്നതുപോലെ. മെഡിറ്റേറിയന്‍ കടലടക്കം താഴ്വാരങ്ങള്‍ മഞ്ഞില്‍ മൂടി കിടക്കുന്നു. അപൂര്‍വ്വമായ ദൂരക്കാഴ്ചകള്‍. മനസ്സില്‍ ഭീതിയും ഭയവുമുണ്ടെങ്കിലും അര്‍ദ്ധഗോളാകൃതിയില്‍ ആഴക്കടലുപോലെ കിടക്കുന്ന ആ അഗാധ ഗര്‍ത്തത്തിലേക്ക് ഞാനൊന്നു നോക്കി. അടിഭാഗം വ്യക്തമല്ല. അവിടെയാകെ മഞ്ഞാണ്. അവിടുത്തെ ചുറ്റുപാടുകള്‍ ഭയാനകമാണ്. ആ നിശബ്ദ നിമിഷങ്ങളില്‍ എന്‍റെ മനസ്സ് മന്ത്രിച്ചു. ഇതാണ് പോംബെയുടെ കരുത്ത്. ഇതാണ് സാമ്രാജ്യത്വത്തിന്‍റെ കേന്ദ്രബിന്ദു.
അശ്രുദളങ്ങളാല്‍ ആയിരം സൂര്യചന്ദ്രന്മാരെ സൃഷ്ടിച്ച സാമ്രാജ്യം. കോട്ടകൊത്തളങ്ങളില്‍ ദൈവികതയ്ക്ക് പുതിയ മാനമെഴുതിയ മാനവകുലം, പോംബൈ ഇങ്ങനെയൊക്കെയായിരുന്നു ഒരു കാലത്ത്. ഒരു തുള്ളി വെള്ളത്തിന് കനിവ് തേടിയിരന്നപ്പോള്‍ ഒരു കോടി തുള്ളി വാരിയൊഴിച്ചു നല്‍കിയ ദൈവത്തിന്‍റെ ശക്തിയറിഞ്ഞ നഗരം. കോടിയൊഴിച്ചത് വെള്ളത്തിനു പകരം അഗ്നിയായിരുന്നുവെന്നു മാത്രം ! ദൈവകോപത്തിന്‍റെ, ശക്തിസ്വരൂപത്തിന്‍റെ, മാത്രമകുടത്തിന്‍റെ മാനവികീയതയെ മാത്രം നോക്കി കൊണ്ട്, പോംബൈയുടെ കരിങ്കല്ലില്‍ ചവിട്ടി മുന്നോട്ടു നടന്നു. അത് അനന്തകല്‍പ്പം പോലെ നീണ്ടു നിവര്‍ന്നു കിടന്നു. ലാവയൊഴുകിയ വഴിത്താരയും, ചാരമടിഞ്ഞമര്‍ന്ന ഇഷ്ടികത്തൂണുകളെയും പിന്‍പറ്റി, പുതിയ ലോകത്തിന്‍റെ ചാമരങ്ങള്‍ തീര്‍ത്ത് ഞാന്‍ നടന്നു. കാറ്റിന്, അതുവരെ അനുഭവച്ചിട്ടില്ലാത്ത ഒരു മണം. അത് പോംബൈയില്‍ മാത്രം ജനിച്ച് മൃതിയടയുന്ന ഒരു തരം കാറ്റായിരുന്നു.
About The Author
One thought on “മൃതിമണം മുറ്റിയ മൗണ്ട് വെസ്യുവിസ് – കാരൂര്‍ സോമന്‍, ലണ്ടൻ”
പോംബയെ കുറിച്ചുള്ള വിവരണം ഹൃദ്യം മനോഹരം അനിർഗളം വിശദാംശനിർഭരം.